RZECZNIK GENERALNY TSUE

Rzecznik Generalny TSUE wydał korzystną dla frankowiczów opinię. Opinia ta poprzedza wydanie wyroku przez TSUE w sprawie o tzw. wynagrodzenie za korzystanie z kapitału, którym banki straszą frankowiczów. W opinii Rzecznika TSUE, jeśli unieważnienie umowy kredytowej nastąpiło ze względu na nieuczciwe warunki, to konsumenci mogą dochodzić od banków roszczeń wykraczających poza zwrot świadczeń pieniężnych, a odsetki ustawowe za opóźnienie winny być naliczane zgodnie z wezwaniem do zapłaty – skierowanym przez frankowicza do banku. Bankom wynagrodzenie za korzystanie z kapitału nie przysługuje. Czekamy na ostateczne rozstrzygnięcie Trybunału Sprawiedliwości UE w tym zakresie.

PREZES UOKIK

Analogiczne stanowisko w sprawie roszczeń banku o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału Prezes UOKiK wyraził już w grudniu 2019 roku, kiedy to zapadł słynny już wyroku TSUE w sprawie C-260/18 Państwa Dziubak przeciwko Raiffeisen Bank. Prezes UOKiK od lat podkreśla zatem brak podstaw prawnych do domagania się przez banki wynagrodzenia za korzystanie z kapitału.

Opinia Rzecznika TSUE w sprawach frankowych pokrywa się zatem ze stanowiskiem Prezesa UOKiK w tym zakresie.

OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO TSUE W SPRAWACH FRANKOWYCH

W dniu 16 lutego 2023 r. została ogłoszona opinia Rzecznika Generalnego w sprawie C-520/21 dot. dopuszczalności żądania przez banki tzw. wynagrodzenia za korzystanie z kapitału po unieważnieniu umowy kredytu waloryzowanego. Rzecznik Generalny TSUE podkreślił, że:

• „Podobnie jak ma to miejsce w analizowanym powyżej przypadku dotyczącym konsumenta, to do sądu krajowego należy zasadniczo ustalenie, w świetle prawa wewnętrznego, czy bank, w następstwie uznania umowy kredytu hipotecznego za nieważną z powodu zawarcia w niej nieuczciwych warunków, może dochodzić od konsumenta roszczeń wykraczających poza zwrot przekazanego kapitału kredytu i zapłatę odsetek ustawowych za opóźnienie. Z przyczyn przedstawionych poniżej uważam jednak – inaczej niż zaproponowałem to w odniesieniu do roszczenia A.S. – że Bank M. nie może dochodzić takich roszczeń.
• Na samym początku pragnę wskazać, że ewentualne uznanie umowy kredytu hipotecznego za nieważną stanowi konsekwencję zamieszczenia w tej umowie nieuczciwych warunków przez Bank M. Jak słusznie podnosi Komisja w swoich uwagach na piśmie, powołując się na powszechnie uznawaną zasadę prawną wyrażoną paremią „nemo auditur propriam turpitudinem allegans”, strona nie może czerpać korzyści gospodarczych z sytuacji powstałej na skutek własnego bezprawnego działania. W szczególności w razie doświadczenia przez bank jakichkolwiek niekorzystnych skutków w następstwie uznania za nieważną umowy kredytu hipotecznego zawierającej nieuczciwe warunki nie może on otrzymać rekompensaty z tytułu tych niekorzystnych skutków, ponieważ są one wynikiem wyłącznie jego bezprawnego działania.
• Następnie chciałbym zauważyć, że dopuszczenie, w sytuacji takiej jak ta analizowana w postępowaniu głównym, dochodzenia przez bank od konsumenta roszczeń wykraczających poza zwrot kapitału kredytu, powiększonego o odsetki ustawowe za opóźnienie, w szczególności zaś wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału kredytu, pozbawiłoby dyrektywę 93/13 jej skuteczności (effet utile) i doprowadziło do rezultatu niezgodnego z przyświecającymi jej celami.
• Jak wskazują A.S., Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Finansowy i Komisja, przyznanie takiej możliwości mogłoby podważyć skutek zniechęcający, jaki art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 w związku z jej art. 7 ust. 1 ma w zamierzeniu wywoływać w razie uznania, że umowy zawierane między konsumentami a przedsiębiorcami zawierają nieuczciwe warunki(34). Dobrze ilustruje to wyrok Banco Español de Crédito, w którym Trybunał orzekł, że gdyby sądy krajowe mogły zmieniać treść nieuczciwych warunków zawartych w takich umowach, to korzystanie z takiego uprawnienia mogłoby zagrażać realizacji długoterminowego celu ustanowionego w art. 7 dyrektywy 93/13. Przedsiębiorcy nadal byliby zachęcani do stosowania nieuczciwych warunków, wiedząc, że nawet gdyby miały one być unieważnione, to umowa mogłaby zostać uzupełniona przez sąd krajowy, tak aby zagwarantować w ten sposób interes rzeczonych przedsiębiorców. Tego rodzaju uprawnienie mogłoby zatem przyczynić się do wyeliminowania zniechęcającego skutku wywieranego na przedsiębiorców poprzez zwykły brak stosowania nieuczciwych warunków wobec konsumentów(35). Podobnie w przypadku takim jak ten rozpatrywany w niniejszej sprawie bank nie byłby zniechęcony do stosowania nieuczciwych warunków w swoich umowach kredytu zawieranych z konsumentami, jeżeli pomimo uznania tych umów za nieważne mógłby pobierać od konsumentów rynkowe wynagrodzenie za korzystanie z kapitału kredytu. W takiej sytuacji mogłoby się nawet okazać, że narzucanie konsumentom nieuczciwych warunków będzie dla banku opłacalne. Co najmniej natomiast nastąpiłoby wówczas znaczne zmniejszenie ryzyka gospodarczego, na jakie bank byłby narażony w wyniku takiego działania.”

CO WYNIKA Z OPINII RZECZNIKA GENERALNEGO TSUE

Rzecznik Generalny TSUE wyraźnie podkreślił, że banki nie mogą otrzymywać żadnych korzyści gospodarczych z tytułu unieważnienia umowy kredytu frankowego. W szczególności, w razie doświadczenia przez bank jakichkolwiek niekorzystnych skutków w następstwie uznania za nieważną umowy kredytu frankowego zawierającej nieuczciwe warunki – nie może on otrzymać żadnej korzyści z tytułu tych niekorzystnych skutków, ponieważ powstały one na skutek wyłącznie jego bezprawnego działania.

Do tej pory Banki często pozywały frankowiczów, którzy z nimi wygrali, o tzw. wynagrodzenie za korzystanie z kapitału. I to pomimo braku podstaw prawnych do kierowania takiego żądania. Jeżeli natomiast – za kilka miesięcy – TSUE wyda wyrok zgodny z przedstawioną powyżej opinią Rzecznika Generalnego, proceder pozywania frankowiczów o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału (bądź inne podobne roszczenie) niechybnie się zakończy.

Opinia Rzecznika TSUE w sprawach frankowych jest zatem nader korzystna dla frankowiczów.

Zapraszamy do kontaktu w Twojej sprawie kredytu frankowego.