Przede wszystkim należy odpowiedzieć sobie na pytanie – czym jest gospodarstwo rolne?

Gospodarstwem rolnym są grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

Co istotne, elementem gospodarstwa rolnego, bez którego gospodarstwo takie nie może istnieć, jest nieruchomość rolna.

Nieruchomości rolne to nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej.

Warto pamiętać, iż o charakterze rolniczym gruntu przesądza jego rolnicze przeznaczenie, a nie sposób wykorzystywania.

Znając już definicję ww. pojęć w tym miejscu wskazać należy, iż przepisy dotyczące dziedziczenia gospodarstwa rolnego przez lata podlegały istotnym zmianom.

O tym kto w danym przypadku odziedziczy gospodarstwo rolne zadecydują konkretne przepisy obowiązujące w następujących okresach:

• od 1963 r. do 1971 r.
• od 1971 r. do 1982 r.
• od 1982 r. do 1990 r.
• od 1990 r. do 2001 r.
• od 2001 r. do chwili obecnej.

Mamy zatem do czynienia z kilkoma grupami przepisów, które opisują sposób dziedziczenia gospodarstwa rolnego. Pomiędzy tymi przepisami zachodzą istotne różnice. Wraz z biegiem lat ustawodawca sukcesywnie odchodził od rygorystycznych wymogów, które musieli spełnić potencjalni spadkobiercy gospodarstwa rolnego, na rzecz regulacji łagodniejszych.

Nie oznacza to jednak, iż w naszej sprawie zastosowanie będą miały aktualnie obowiązujące – złagodzone przepisy.

Dlaczego?

Ponieważ należy mieć na uwadze ogólną regułę dziedziczenia polegającą na tym, iż nabycie spadku podlega prawu obowiązującemu w chwili śmierci spadkodawcy.

Zatem, to data śmierci spadkodawcy wskaże nam, które przepisy zastosujemy co do dziedziczenia gospodarstwa rolnego.

 

PRZYKŁAD:

Jan zmarł w roku 1980. Spadkobiercy przez lata nie przeprowadzili postępowania dotyczącego stwierdzenia nabycia spadku. Jednym ze składników spadku jest gospodarstwo rolne. Syn Jana – Bartek postanowił jednak uregulować sprawy spadkowe po ojcu i w roku 2020 skierował do sądu wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. W tej sytuacji do dziedziczenia gospodarstwa rolnego będą miały zastosowanie przepisy obowiązujące w chwili śmierci Jana, czyli w roku 1980. Wówczas wymogiem odziedziczenia gospodarstwa rolnego było m.in. wykonywanie pracy w tym gospodarstwie bezpośrednio przed otwarciem spadku. Aktualnie takiego wymogu nie ma.