Polskie prawodawstwo wyróżnia dwie drogi dziedziczenia, dziedziczenie ustawowe i dziedziczenie testamentowe. W przypadku tego pierwszego, o kręgu spadkobierców i wielkości przypadających im udziałów decydują przepisy kodeksu cywilnego.

Przy dziedziczeniu testamentowym spadkobierców i przypadający im spadek ustala spadkodawca. W ramach dziedziczenia ustawowego możemy wyróżnić pięć grup spadkobierców.

Pierwsza z nich obejmuje dzieci spadkodawcy i małżonka:

 

 

W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek, którzy dziedziczą w częściach równych. Część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

 

Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Zasadę tę stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.

Małżonek będzie dochodził do dziedziczenia z ustawy po zmarłym, jeżeli w momencie otwarcia spadku pozostawał ze spadkodawcą w ważnie zawartym związku małżeńskim (nie wydano prawomocnego orzeczenia stwierdzającego nieistnienie małżeństwa bądź unieważniającego małżeństwo) i nie została prawomocnie orzeczona pomiędzy nimi separacja ani nie został on przez spadkodawcę wydziedziczony, wyłączony od dziedziczenia testamentem negatywnym, nie zrzekł się dziedziczenia po nim, nie odrzucił spadku, ani nie został uznany za niegodnego dziedziczenia, bądź wyłączony od dziedziczenia prawomocnym orzeczeniem wydanym na podstawie art. 940 kodeksu cywilnego.

Dla zakresu uprawnień pozostałego przy życiu małżonka w zakresie dziedziczenia ustawowego po zmarłym nie ma znaczenia to, jaki małżeński ustrój majątkowy panował między małżonkami za życia spadkodawcy. Rzutuje to natomiast oczywiście na skład spadku.

W przypadku zstępnych, do dziedziczenia dochodzą zarówno dzieci ze związku małżeńskiego i jak dzieci pozamałżeńskie.

Dopiero gdyby któreś z dzieci spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku (fizycznie zmarło bądź jest traktowane tak, jakby nie dożyło otwarcia spadku, np. odrzuciło spadek, zrzekło się dziedziczenia, bądź zostało uznane na niegodnego dziedziczenia), to udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych.

Dla ukształtowania kręgu podmiotów dochodzących do dziedziczenia z ustawy po spadkodawcy w omawianej grupie nie ma znaczenia sposób ustalenia pochodzenia dziecka od rodzica, a więc czy odbyło się to np. w drodze domniemania ojcostwa, uznania dziecka czy sądowego ustalenia ojcostwa. Krąg spadkobierców ustawowych będę także kształtowały prawomocne orzeczenia o zaprzeczeniu macierzyństwa, ustaleniu macierzyństwa, zaprzeczeniu ojcostwa i ustaleniu bezskuteczności uznania ojcostwa.

W przypadku dziedziczenia małżonka spadkodawcy w zbiegu z dziećmi spadkodawcy co do zasady dziedziczą oni wszyscy w częściach równych.

W razie dojścia do dziedziczenia czworga lub więcej dzieci spadkodawcy, jego pozostałemu przy życiu małżonkowi przypadnie 1/4 spadku, natomiast pozostałe 3/4 będą podlegać podziałowi na równe części pomiędzy dochodzące do dziedziczenia z ustawy dzieci spadkodawcy.

Jeżeli natomiast jedno z tych dzieci nie dożyło otwarcia spadku (lub z mocy przepisu szczególne jest tak traktowane, pomimo że żyje), to udział, który by mu przypadał, przypadnie jego dzieciom w częściach równych. Zasada ta znajduje odpowiednie zastosowanie, gdyby do dziedziczenia dochodzili dalsi zstępni.

Jeżeli do dziedziczenia po spadkodawcy dochodziliby jego zstępni, a małżonek nie, to podmiotami dochodzącymi do dziedziczenia ustawowego będą wyłącznie zstępni spadkodawcy, natomiast nie dojdą wówczas do dziedziczenia inne osoby, przewidziane w dalszej kolejności dziedziczenia ustawowego.