Kredyt frankowy a działalność gospodarcza – czy wzięcie kredytu frankowego na firmę pozwala nam go unieważnić?

Niedawno pojawiła się Uchwała Sądu Najwyższego, dzięki której frankowicz, który jest przedsiębiorcą może wygrać proces sądowy z bankiem.

KREDYT FRANKOWY NA FIRMĘ

Do tej pory większość wyroków unieważniających kredyty frankowe dotyczyła frankowiczów – konsumentów. Czyli osób, które brały kredyty frankowe na zakup prywatnej nieruchomości. Ich główny argument do unieważnienia umowy to klauzule abuzywne, które znajdują się w umowach kredytów indeksowanych i denominowanych do CHF. Co do zasady, na takie klauzule może powołać się jedynie konsument, a nie przedsiębiorca.

Problemem są także opłaty sądowe, które nie są tak korzystne jak dla frankowiczów – konsumentów. Opłata sądowa od pozwu wynosi bowiem 5 % wartości przedmiotu sporu.

Dlatego też, frankowicze – przedsiębiorcy rzadko kierują swoje sprawy do sądów, a wyroków korzystnych dla nich jest niewiele.

KREDYT FRANKOWY NA FIRMĘ – WYROK Z 2018

Tytułem przykładu wskazać można Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 30 października 2018 r. (sygn. XXIII Ga 986/18), w którym Sąd odniósł się do klauzuli indeksacyjnej i:

• „W konsekwencji klauzulę taką, sąd okręgowy w realiach tej sprawy, ocenił jako sprzeczną z zasadami współżycia społecznego […] i uznał, że taki zapis umowy znajdujący się w regulaminie stanowiącym integralną część umowy, […] stanowiło arbitralne decyzje banku.
• Nietransparentność mechanizmu podejmowania tych decyzji powodowało natomiast, iż klauzula taka jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego naruszając zasadę równości stron oraz zasady słuszności kontraktowej […] W związku z powyższym uznać należy, iż ten zapis umowy jest nieważny.
• Sąd Okręgowy miał na uwadze, że pozwany jest przedsiębiorcą, zatem nie może powoływać się na abuzywność klauzul umownych […], niemniej jednak – w ocenie Sądu Okręgowego – nic nie stoi na przeszkodzie, aby w wyniku ustalonej i wykazanej w tej sprawie nierównowagi stron uznać, iż zapis umowy jest nieważny.”

KREDYT FRANKOWY NA FIRMĘ – WYROK Z 2019

Kolejny wyrok korzystny dla przedsiębiorcy to wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 8 listopada 2019 r. (sygn. XXV C 762/19), w którym Sąd ustalił nieważność umowy frankowej w całości i wskazał, że:

• „Tym samym uznać należy, że Strony umówiły się o kredyt w złotych polskich, jednakże kwota ta nie jest wskazana w umowie. Ustalanie konkretnych kwot następuje dopiero w dniu wypłaty kredytu na podstawie kursu z dnia wypłaty. Taki sposób określenia kwoty kredytu uznać należy za niewystarczający dla uznania zawartej umowy za ważną umowę kredytu. Prawo bankowe nie dopuszcza bowiem innego określenia kwoty kredytu niż wskazanie kwoty kredytu w samej umowie, w tym ustalenia kwoty kredytu dopiero na etapie wykorzystania kredytu.
• Brak ustalenia w umowie kwoty kredytu należy uznać za brak jednego elementów przedmiotowo istotnych umowy kredytu prowadzący do nieważności umowy.
• W obowiązującej na gruncie prawa polskiego konstrukcji zobowiązania umownego jako stosunku prawnego pomiędzy formalnie równorzędnymi podmiotami, osiągającymi porozumienia (konsens) co do treści tego stosunku prawne (praw i obowiązków) nie ma więc miejsca na przyznanie jednej ze stron zobowiązania możliwości jednostronnego, władczego oddziaływania na pozycję drugiej strony, a w szczególności na wysokość świadczenia albo kształt zobowiązania jednej ze stron.
• Stanowisko takie zostało wyrażone w orzecznictwie już w pierwszych latach obowiązywania art. 3531 KC. Przywołać należy tu uchwałę składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 22 maja 1991 roku, sygn. III CZP 15/91, w której stwierdza się, że, „za sprzeczne z naturą umowy gospodarczej należy uznać pozostawienie w ręku jednej tylko strony możliwości dowolnej zmiany jej warunków”. Poglądy takie wyrażane są również w nowszym orzecznictwie.
• Takie ukształtowanie stosunku zobowiązaniowego narusza jego istotę, gdyż wprowadza do stosunku zobowiązaniowego element nadrzędności jednej ze stron i podporządkowania drugiej strony, bez odwołania do jakichkolwiek obiektywnych kryteriów, zakreślających granice swobody strony, której przyznano uprawnienia kształtujące treść stosunku prawnego.”

KREDYT FRANKOWY NA FIRMĘ – UCHWAŁA SN z 2022

Ale sytuację diametralnie zmienia Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2022 roku (sygn. III CZP 40/22), bowiem otwiera ona furtkę do unieważnienia kredytu frankowego na firmę. Pojawia się zatem dla frankowiczów – przedsiębiorców dodatkowy argument za unieważnieniem ich umów frankowych. Sąd Najwyższy odniósł się do umowy kredytu frankowego indeksowanego do CHF i podkreślił, że:

• „postanowienie umowne uzależniające wysokość świadczenia od swobodnego uznania jednej ze stron jest sprzeczne z naturą (właściwością) stosunku prawnego.
• Postanowienie oparte na schemacie „zapłacę tyle, ile będę chciał” nakazuje poddać w wątpliwość rzeczywistą wolę zaciągnięcia zobowiązania. Z kolei postanowienie zezwalające wierzycielowi na swobodne określenie wysokości świadczenia drugiej strony oddaje tę stronę we władzę wierzyciela, który może dowolnie wpływać na jej sytuację ekonomiczną, odpowiednio kształtując wysokość świadczenia.
• Sprzeczność z naturą stosunku zobowiązaniowego w tym przypadku polega na wprowadzeniu do jego treści elementu nadrzędności jednej ze stron i podporządkowania drugiej, co jest obce stosunkom zobowiązaniowym oraz stosunkom prywatnoprawnym w ogólności.
• W prawie polskim nie ma jednak normy, która pozwalałaby na uzupełnienie stosunku prawnego o kryteria określenia treści świadczenia, gdyby strony powierzyły takie uprawnienie jednej z nich, a same tych kryteriów nie ustaliły. Wynika stąd wyrażony w uchwale wniosek o sprzeczności z naturą stosunku postanowienia pozostawiającego pełną dowolność w tym zakresie.”

Zatem, bez względu na status konsumenta, sam fakt zawarcia w umowie zapisu pozwalającego bankowi na dowolne kształtowanie kursu waluty obcej powoduje, że umowa frankowa może zostać uznana za nieważną.

A takie zapisy banki masowo wprowadzały do większości umów frankowych, zarówno indeksowanych oraz denominowanych do CHF.

Dzięki powyższej uchwale Sądu Najwyższego przedsiębiorca, który zawarł z bankiem umowę kredytu frankowego zyskuje realne szanse na zwycięstwo w sądzie.

KREDYT FRANKOWY NA FIRMĘ – PRZEDAWNIENIE

Pamiętać należy, że frankowicz – przedsiębiorca ma zdecydowanie mniej czasu na wniesienie pozwu niż frankowicz – konsument.

Frankowicz – przedsiębiorca ma na to 3 lata.

Natomiast kwestia od kiedy należy liczyć termin 3 lat przedawnienia pozostaje otwarta.

Wskazówką będzie Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego – Izba Cywilna – zasada prawna z dnia 7 maja 2021 r. III CZP 6/21, z której wynika, że:

• Jeżeli bez bezskutecznego postanowienia umowa kredytu nie może wiązać, konsumentowi i kredytodawcy przysługują odrębne roszczenia o zwrot świadczeń pieniężnych spełnionych w wykonaniu tej umowy (art. 410 § 1 w związku z art. 405 KC). Kredytodawca może żądać zwrotu świadczenia od chwili, w której umowa kredytu stała się trwale bezskuteczna.
• co do zasady termin przedawnienia tych roszczeń może rozpocząć bieg dopiero po podjęciu przez kredytobiorcę-konsumenta wiążącej decyzji w tym względzie. Dopiero wtedy bowiem można uznać, że brak podstawy prawnej świadczenia stał się definitywny.

Przedsiębiorca na trwałą bezskuteczność kredytu frankowego może powołać się np. w postaci wezwania banku do zapłaty na etapie przedsądowym. Wówczas termin przedawnienia rozpocznie swój bieg od tego momentu.

KREDYT FRANKOWY A DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA

Wielu przedsiębiorców nie mając zdolności kredytowej w złotówkach, kupując lokal z przeznaczeniem na działalność gospodarczą, korzystało z kredytów frankowych. Jak widzisz, kredyt frankowy a działalność gospodarcza to temat skomplikowany.

Do tej pory zapadło mnóstwo wyroków unieważniających umowy frankowe zawarte głównie przez konsumentów. Ale, w świetle powyższej uchwały Sądu Najwyższego, także przedsiębiorcy mogą spodziewać się podobnych, korzystnych orzeczeń sądowych.

Unieważnienie kredytu frankowego na firmę jest zatem możliwe.

Każdy przypadek należy jednak ocenić indywidualnie i w tym celu zachęcam do kontaktu.

Chcesz zapoznać się z innymi wpisami na temat kredytów frankowych? Tutaj piszę konkretniej o kredycie frankowym a działalności gospodarczej w mieszkaniu.

O możliwej lawinie pozwów firmowych piszą też media.