Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli:

1) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy (dla ustalenia przez sąd cywilny zaistnienia przesłanki niegodności dziedziczenia
w postaci dopuszczenia się przez spadkobiercę umyślnego ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy nie jest konieczne zaistnienie prawomocnego skazania tego spadkobiercy w postępowaniu karnym. W braku takiego wyroku skazującego, sąd w postępowaniu cywilnym dotyczącym uznania spadkobiercy za niegodnego samodzielnie oceni, czy dany czyn wyczerpuje znamiona umyślnego przestępstwa skierowanego przeciwko spadkodawcy);

2) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności (dla uznania spadkobiercy za niegodnego wystarczy, że za pomocą podstępu lub groźby nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu bądź w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu którejś z tych czynności. Nie wymaga się więc wystąpienia skutku w postaci osiągnięcia w ten sposób zmiany kręgu spadkobierców);

3) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.

 

 

Spadkobierca niegodny zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.

 

SKUTKI UZNANIA SPADKOBIERCY ZA NIEGODNEGO

To oznacza, że spadkobierca niegodny zostaje pozbawiony możliwości dziedziczenia ustawowego, testamentowego oraz zostaje pozbawiony prawa do zachowku.

ALE – skutki niegodności nie rozciągają się na zstępnych (dzieci, wnuki, itd.) spadkobiercy niegodnego.

 

KTO I KIEDY MOŻE ŻĄDAĆ UZNANIA SPADKOBIERCY ZA NIEGODNEGO?

Uznania spadkobiercy za niegodnego może żądać każdy, kto ma w tym interes.

Z żądaniem takim może wystąpić w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział się o przyczynie niegodności, nie później jednak niż przed upływem lat trzech od otwarcia spadku.

Ocena, czy określona osoba ma interes w uznaniu danego spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia powinna być dokonywana z uwzględnieniem okoliczności konkretnego przypadku. Z powództwem o uznanie spadkobiercy za niegodnego może wystąpić każda osoba mająca w tym interes majątkowy lub niemajątkowy, nawet nienależąca do kręgu spadkobierców ustawowych.

Powództwo o uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia może zostać wytoczone dopiero po otwarciu spadku po spadkodawcy, co do którego spadkobiercy żąda się stwierdzenia niegodności dziedziczenia.

PRZEBACZENIE

Spadkobierca nie może być uznany za niegodnego, jeżeli spadkodawca mu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.

Przebaczenie musi dotyczyć któregoś z czynów, o których była mowa wyżej w pkt 1, 2 i 3. Przebaczenie ma charakter aktu ściśle osobistego i nie może być dokonywane za pośrednictwem osoby trzeciej.

Ustawodawca nie wymaga dla dokonania przebaczenia żadnej szczególnej formy. Może ono nastąpić w sposób wyraźny (np. poprzez umieszczenie przez spadkodawcę w testamencie stwierdzenia dotyczącego tego, że przebacza spadkobiercy określone zachowanie należące do katalogu tych wymienionych w art. 928 § 1 KC) lub dorozumiany.

Można więc go upatrywać w każdym uzewnętrznionym zachowaniu spadkodawcy, które według obiektywnych kryteriów może być odczytywane jako stanowiące wyraz przebaczenia.

Przyjmuje się, iż dokonanego przebaczenia nie można odwołać.