Podział gospodarstwa rolnego przedstawia się nieco inaczej niż podział innych składników majątkowych wchodzących w skład spadku.

Jakie są różnice?

 

ZNIESIENIE WSPÓŁWŁASNOŚCI GOSPODARSTWA ROLNEGO

Do działu gospodarstwa rolnego stosujemy te same sposoby wyjścia ze współwłasności co w pozostałych przypadkach, czyli:

• podział gospodarstwa rolnego,
• przyznanie gospodarstwa rolnego jednemu ze spadkobierców,
• sprzedaż gospodarstwa rolnego osobie trzeciej.

Natomiast, jeżeli zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego przez podział między współwłaścicieli byłoby sprzeczne z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej, sąd przyzna to gospodarstwo temu współwłaścicielowi, na którego wyrażą zgodę wszyscy współwłaściciele (art.213 KC).

W razie braku zgody wszystkich współwłaścicieli, sąd przyzna gospodarstwo rolne temu z nich, który je prowadzi lub stale w nim pracuje, chyba że interes społeczno-gospodarczy przemawia za wyborem innego współwłaściciela (art. 214 KC).

W pozostałych przypadkach może dojść do sprzedaży gospodarstwa rolnego.

 

SPŁATY NA RZECZ WSPÓŁSPADKOBIERCÓW

Kluczową rolę przy spłatach odgrywa porozumienie pomiędzy spadkobiercami.

Zgodne porozumienie spadkobierców określa wysokość spłat. Współwłaściciele mogą zupełnie dowolnie ustalić wysokość spłat.

Wysokość spłat nie musi odpowiadać wielkości udziału w spadku.

Można zrezygnować ze spłaty.

W razie braku porozumienia spłaty przysługujące współwłaścicielom gospodarstwa rolnego mogą zostać obniżone.

 

KRYTERIA OBNIŻENIA SPŁAT

Określając stopień obniżenia spłat bierze się pod uwagę:

• typ, wielkość i stan gospodarstwa rolnego;
• sytuację osobistą i majątkową tego ze spadkobierców, który jest zobowiązany do spłat oraz tego ze spadkobierców, który ma otrzymać spłatę.

Zawsze obniżenie spłat powinno zostać utrzymane w rozsądnych granicach. Nie może dojść do nadmiernego pokrzywdzenia żadnej ze stron.

Spłata co do każdego ze spadkobierców może zostać obniżona w różnym stopniu.

Obniżenie spłat dotyczy zarówno umownego, jak i sądowego działu spadku.

Sąd dokonuje obniżenia spłat z urzędu, jeżeli ustali, że zachodzą ku temu przesłanki.

UWAGA!

Powyższe kryteria nie dotyczą dopłat. Dopłaty nie mogą zostać obniżone.

 

UZUPEŁNIENIE OBNIŻONEJ SPŁATY

Obniżenie spłat ma za zadanie zwiększyć ochronę spadkobiercy, który w ramach działu spadku otrzymał gospodarstwo rolne.

ALE.

Jeżeli spadkobierca ten sprzeda nieruchomości rolne wchodzące w skład tego gospodarstwa rolnego, w terminie do 5 lat od chwili zniesienia współwłasności (czyli do 5 lat od dnia zawarcia umowy o dział spadku lub uprawomocnienia się postanowienia sądu o dziale spadku), to w takiej sytuacji:

• musi wyrównać byłym współspadkobiercom obniżone spłaty do ich pełnej wartości.

 

KIEDY SPADKOBIERCA NIE MUSI WYRÓWNYWAĆ OBNIŻONYCH SPŁAT

Spadkobierca nie jest zobowiązany do wyrównania obniżonych spłat, wtedy gdy nieodpłatnie pozbędzie się nieruchomości rolnych, czyli wtedy gdy dokona:

• darowizny, zamiany lub zawrze umowę dożywocia.

A nadto, nie będzie zobowiązany do wyrównania obniżonych spłat, gdy co prawda sprzeda nieruchomość rolną, ale uczyni to w celu:

• zapewnienia racjonalnego prowadzenia gospodarstwa rolnego.

 

UPRAWNIENIE DO DALSZEGO ZAMIESZKIWANIA W GOSPODARSTWIE

Spadkobiercy, którzy nie otrzymali gospodarstwa rolnego a zamieszkiwali w tym gospodarstwie do chwili działu spadku, mogą w nim dalej mieszkać, ale nie dłużej niż 5 lat.

Jeżeli taki spadkobierca jest małoletni w chwili działu spadku, wówczas może dalej zamieszkiwać w gospodarstwie rolnym ,ale nie dłużej niż do 5 lat od uzyskania pełnoletności.

Jeżeli spadkobierca jest trwale niezdolny do pracy, wówczas termin 5 lat go nie dotyczy.