Wydziedziczenie to pozbawienie zachowku zstępnych, małżonka lub rodziców dokonane przez spadkodawcę w testamencie, w którym wskazana jest przyczyna wydziedziczenia.

Kiedy spadkodawca może nas wydziedziczyć?

Wówczas, gdy:

1) wbrew woli spadkodawcy postępujemy uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego

 

UWAGA: naruszenie zasad współżycia społecznego to, m.in.: alkoholizm, narkomania, działalność przestępcza, niewywiązywanie się z obowiązku łożenia na utrzymanie swojej rodziny i przerzucanie tego obowiązku na spadkodawcę.

 

2) dopuściliśmy się wobec spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci

 

UWAGA: do spełnienia ww. przesłanki nie jest konieczne by doszło do wydania wyroku skazującego, wystarczające jest dopuszczenie się takiego czynu.

 

3) uporczywie nie dopełniamy wobec spadkodawcy obowiązków rodzinnych

 

UWAGA: czyli uchylamy się od obowiązku alimentacyjnego, nie niesiemy pomocy, nie troszczymy się o spadkodawcę, wszczynamy często awantury, wyrzucamy z domu, nie odwiedzamy lub nie interesujemy się losami spadkodawcy. Katalog zachowań jest otwarty, istotne by te zachowania wypełniały znamiona uporczywości, ciągłości.

 

Brak jest innych przyczyn, które uzasadniałyby wydziedziczenie. Powyższy katalog jest katalogiem zamkniętym.

Aby wydziedziczenie było skuteczne, istotne jest czy przyczyny wydziedziczenia są prawdziwe, zgodne z rzeczywistością i dokładnie wskazane.

Nie wystarczy, np. ogólnikowe sformułowanie w postaci „syn nie utrzymuje ze mną żadnych więzi rodzinnych”.

Taka teza jest zbyt szeroka i trudno ją zweryfikować. Pamiętajmy zatem o tym, aby w testamencie precyzyjnie wyartykułować przyczynę wydziedziczenia.

Skutkiem wydziedziczenia dokonanego zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego jest nie tylko pozbawienie prawa do zachowku, ale również wyłączenie od dziedziczenia na podstawie ustawy.

Wydziedziczenie często mylone jest z tzw. testamentem negatywnym, w którego treści spadkodawca wyłącza spadkobiercę ustawowego od dziedziczenia na podstawie ustawy i nie podaje przyczyny wyłączenia lub podaje przyczynę inną od wyżej wymienionych.

Jak podkreśla Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10.04.1975 roku, sygn. III CZP 14/75 –„Sytuacja spadkobiercy ustawowego wyłączonego od dziedziczenia w drodze testamentu negatywnego jest taka, jakby nie dożył on chwili otwarcia spadku (art. 927 § 1 KC). Gdy zatem spadkobiercą tym będzie dziecko spadkodawcy, wówczas udział spadkowy, który by mu przypadał, przypadnie jego zstępnym (art. 931 § 2 KC). Skutkiem testamentu negatywnego będzie z reguły dziedziczenie ustawowe według zasad przyjętych w kodeksie cywilnym z pominięciem wyłączonego.”

Przy testamencie negatywnym jednak, wyłączony spadkobierca zachowuje prawo do zachowku.

Czy dokonane przez nas wydziedziczenie możemy odwołać?

Jak najbardziej tak.

Służy ku temu instytucja przebaczenia.

Co ciekawe instytucja przebaczenia przez lata powodowała wiele zamieszania w toku spadkowych sporów sądowych. Sądy różnie podchodziły do instytucji przebaczenia, a w zasadzie do jego skuteczności. Pojawiały się różne orzeczenia co do wymaganej formy przebaczenia i momentu jego dokonania. Niemniej jednak na dzień dzisiejszy sprawę rozstrzygnął Sąd Najwyższy w Uchwale z dnia 19 października 2018 roku, sygn. III CZP 37/18, wskazując, iż:

 

„Przebaczenie przez spadkodawcę uprawnionemu do zachowku może nastąpić także po wydziedziczeniu go w testamencie i do swej skuteczności nie wymaga zachowania formy testamentowej.”

Przebaczenie zatem może być dokonane w dowolnej formie.