Jeżeli do majątku spadkowego po spadkodawcy należy nieruchomość, to w postępowaniu o dział spadku konieczne jest przedstawienie dowodu potwierdzającego, że nieruchomość ta rzeczywiście do niego należała.

W tym celu zazwyczaj przedstawiamy następujące dokumenty:

• odpis z księgi wieczystej nieruchomości (wystarczy wydruk księgi wieczystej ze strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości, którą znajdziesz tutaj);
• orzeczenie sądowe;
• ugodę sądową;
• decyzję administracyjną;
• akt notarialny, itd.

 

Czy w skład spadku wejdzie również nieruchomość, którą spadkodawca nabył w drodze zasiedzenia, ale nie zostało to ustalone?

Odpowiadając na powyższe pytanie co do zasady należy odpowiedzieć: TAK, ALE:

 

ZASADA: Nabycie nieruchomości przez spadkodawcę w drodze zasiedzenia może zostać ustalone w postępowaniu o dział spadku tylko wtedy, gdy rzeczywisty właściciel nieruchomości lub też jego spadkobiercy, będą brać udział w postępowaniu o dział spadku jako spadkobiercy tego spadkodawcy, po którym toczy się postępowanie o dział spadku.

 

Jak widać kwestia ustalenia zasiedzenia nieruchomości w toku postępowania działowego jest mocno ograniczona i rzadko będzie miała miejsce. W grę wchodzić może jedynie zasiedzenie nieruchomości osoby lub osób należących do kręgu potencjalnych spadkobierców spadkodawcy.

Niemniej jednak problem zasiedzenia nieruchomości może dotyczyć także innych kwestii:

 

Co w sytuacji, gdy nie upłynął jeszcze termin zasiedzenia a spadkodawca zmarł?

 

Sąd spadku nie może w toku postępowania działowego pomijać nieruchomości, których spadkodawca był tzw. posiadaczem samoistnym – czyli osobą, która władała daną nieruchomością jak właściciel.

Odpowiedni okres posiadania samoistnego nieruchomości jest bowiem przesłanką zasiedzenia nieruchomości (20 lat w dobrej wierze, 30 lat jeżeli posiadanie uzyskano w złej wierze).

Jeżeli właściciel nieruchomości nie odzyskał jej, to posiadanie przysługujące spadkodawcy przechodzi na spadkobierców w granicach ich udziałów.

W konsekwencji, posiadanie to może doprowadzić do zasiedzenia nieruchomości.

Powyższa zasada dotyczy zarówno dziedziczenia ustawowego, jak i testamentowego.

Pamiętajmy zatem, że posiadanie jest prawem, które możemy dziedziczyć.

Samo nabycie nieruchomości, może nastąpić już po przeprowadzeniu postępowania o dział spadku, na skutek upływu wymaganego terminu – nabycie nieruchomości w drodze zasiedzenia następuje bowiem z mocy prawa, postępowanie sądowe w tym zakresie ma jedynie na celu stwierdzenie tego faktu.

Stwierdzenie zasiedzenia odbywa się w drodze postępowania nieprocesowego na podstawie przepisów art. 609-610 KPC.

 

Co w sytuacji, gdy pomiędzy spadkobiercami istnieje spór dotyczący zasiedzenia?

 

Wyobraźmy sobie dwa potencjalnie możliwe spory pomiędzy spadkobiercami na tle zasiedzenia nieruchomości:

 

1. Nieruchomość spadkowa była w posiadaniu spadkodawcy i biegł termin do jej zasiedzenia a po śmierci spadkodawcy – spadkobiercy nie posiadali jej tylko w swoim imieniu, lecz wespół z osobą trzecią.

 

2. Nieruchomość spadkowa była w posiadaniu spadkodawcy i biegł termin do jej zasiedzenia a po śmierci spadkodawcy – spadkobiercy posiadali ją wyłącznie w swoim imieniu lub posiadał ją jeden ze spadkobierców.

 

Spór nr 1 nie może zostać rozpatrzony w postępowaniu działowym, albowiem dotyczy osoby trzeciej. Spór o zasiedzenie w postępowaniu o dział spadku może zostać rozpatrzony wyłącznie pomiędzy współspadkobiercami.

Co do sporu nr 2:

• spadkobierca, który twierdzi, że nabył nieruchomość po spadkodawcy w drodze zasiedzenia może w postępowaniu o dział spadku wystąpić o stwierdzenie zasiedzenia;

 

• spadkobierca, który objął w posiadanie samoistne nieruchomość po śmierci spadkodawcy i nie dopuszcza do niej pozostałych spadkobierców albo gdy pozostali spadkobiercy porzucili tę nieruchomość i nie są nią zainteresowani, to w takiej sytuacji bieg terminu zasiedzenia ulega przerwaniu i może rozpocząć swój bieg na nowo najwcześniej od chwili śmierci spadkodawcy.

Aby rozstrzygnąć powyższe spory, sąd może wydać postanowienie wstępne albo rozstrzygnąć sporną kwestię w sentencji postanowienia działowego.

 

 

UWAGA! Po wszczęciu postępowania o dział spadku, stwierdzenie zasiedzenia przez spadkobiercę lub spadkobierców nieruchomości spadkowej może nastąpić tylko i wyłącznie w tym postępowaniu – zgodnie z przepisami art. 684, 685 i 688 w zw. z art. 618 § 2 KPC.

 

Jak widać problem zasiedzenia nieruchomości ma doniosłe znaczenie w przypadku działu spadku.