Osoby uprawnione do uzyskania zachowku to: zstępni spadkodawcy (dzieci, wnuki, prawnuki, itd.), małżonek spadkodawcy, rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku po nim z ustawy – co to oznacza? Ustawodawcy chodzi o wskazanie porządku dziedziczenia zgodnie z regulacjami Kodeksu cywilnego, a zatem zgodnie z przepisami art. 931 KC i następnymi, tzn. osoby uprawnione do zachowku […]

Kolejnym rodzajem testamentu szczególnego jest testament podróżny. Możemy go sporządzić, gdy podróżujemy polskim statkiem morskim lub powietrznym.   UWAGA! Podróż ww. środkiem komunikacji jest wystarczająca do możliwości sporządzenia testamentu podróżnego. Nie musi zatem wystąpić, np. obawa rychłej śmierci, czy też nieuchronnej katastrofy.   Treść testamentu podróżnego ogłaszamy w obecności dowódcy danego statku lub jego zastępcy […]

Testament ustny należy do kategorii testamentów szczególnych. Można go sporządzić tylko w ściśle określonych przypadkach: gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. Jakie sytuacje możemy zaliczyć do szczególnych okoliczności? powódź epidemia objęcie spadkodawcy kwarantanną z uwagi na chorobę zakaźną. Kiedy mamy do […]

Przy obliczaniu należnego nam zachowku musimy pamiętać o ograniczeniach wynikających z przepisów Kodeksu cywilnego i innych ustaw. PRZYKŁAD: Przyjmijmy, że według naszych obliczeń należy nam się zachowek w wysokości 100 tys. zł. Ale nagle przypomniało nam się, że spadkodawca na krótko przed śmiercią w drodze zapisu windykacyjnego sporządzonego u notariusza zapisał nam samochód osobowy o […]

Kolejny z testamentów zwykłych – obok testamentu własnoręcznego i testamentu notarialnego – to testament allograficzny, czyli tzw. testament urzędowy.   Przy sporządzaniu takiego testamentu musi być obecny: wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta, marszałek województwa, sekretarz powiatu albo gminy lub kierownik urzędu stanu cywilnego.   Żadna inna osoba spoza wyżej wymienionych nie może sporządzić testamentu allograficznego. […]

Prawidłowe sporządzenie testamentu własnoręcznego nie jest trudne, należy jednak pamiętać o podstawowych zasadach: testament musi być napisany w całości pismem ręcznym; testament musi być podpisany; testament powinien zawierać datę jego sporządzenia. Z powyższego wynika, że nieważny będzie testament sporządzony na komputerze i podpisany po jego wydrukowaniu, czy też testament sporządzony własnoręcznie, lecz niepodpisany. Brak daty […]

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza powoduje, że spadkobierca co prawda odpowiada za długi spadkowe zarówno z majątku spadkowego, jak i z majątku osobistego, ale jego odpowiedzialność jest ograniczona. Spadkobierca taki odpowiada tylko i wyłącznie do wysokości ustalonego w wykazie inwentarza (wykonuje go spadkobierca, zapisobierca windykacyjny lub wykonawca testamentu) lub spisie inwentarza (wykonuje go komornik) stanu […]

Spadkobierca ma 6 miesięcy od chwili dowiedzenia się o swoim tytule powołania do spadku na złożenie oświadczenia czy spadek przyjmuje, czy odrzuca. Spadkobierca może: przyjąć spadek prosto (czyli bez jakiegokolwiek ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe); przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza (czyli z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe); odrzucić spadek. Czy konieczne jest złożenie oświadczenia? Nie. […]

Zdarza się, że naszego majątku nie chcemy przekazać dzieciom a bezpośrednio wnukom. Zdarza się, że nasz syn czy córka nie zasługuje na zgromadzony przez nas majątek. W testamencie wydziedziczamy zatem nasze dziecko. Ale czy wnuczek lub wnuczka otrzymają część naszego majątku, skoro wydziedziczyliśmy ich rodzica? Bo tego byśmy chcieli.     Osobę wydziedziczoną traktuje się […]

Wydziedziczenie to pozbawienie zachowku zstępnych, małżonka lub rodziców dokonane przez spadkodawcę w testamencie, w którym wskazana jest przyczyna wydziedziczenia. Kiedy spadkodawca może nas wydziedziczyć? Wówczas, gdy: 1) wbrew woli spadkodawcy postępujemy uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego   UWAGA: naruszenie zasad współżycia społecznego to, m.in.: alkoholizm, narkomania, działalność przestępcza, niewywiązywanie się z obowiązku […]

Roszczenie o zachowek przedawnia się z upływem 5 lat od ogłoszenia testamentu. W razie kilku testamentów, termin ten biegnie od ogłoszenia testamentu, z którym uprawniony do zachowku wiąże swoje roszczenie wobec danej osoby. Sąd lub notariusz otwiera i ogłasza testament, gdy ma dowód śmierci spadkodawcy. Dokonuje się tego w zasadzie bez obecności osób zainteresowanych, chyba […]

Czy roszczenie o zachowek podlega dziedziczeniu? Tak, ale tylko na rzecz osoby, która: należy do osób uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkodawcy, czyli do osób, o których mowa w art. 991 Kodeksu Cywilnego (zstępny, małżonek oraz rodzice spadkodawcy) i to niezależnie od tego, czy w danym przypadku przysługiwałoby im prawo do zachowku po pierwszym spadkodawcy. […]

Czy odrzucając spadek po zmarłym rodzicu możemy dziedziczyć po naszym dziadku? Zgodnie z przepisem art. 1020 Kodeksu cywilnego spadkobierca, który odrzucił spadek zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.   PRZYKŁAD Umiera ojciec Marcina. W związku z faktem, że ojciec Marcina ma spore długi, a jego majątek nie jest duży, Marcin odrzuca […]

Obliczanie zachowku to skomplikowana sprawa. Dlatego, aby w pewnym stopniu ułatwić te kwestie, wskazujemy najważniejsze założenia. W związku z poczynionymi przez spadkodawcę darowiznami często pojawia się problem – czy daną darowiznę uwzględniać przy obliczaniu zachowku czy też nie? Zgodnie z przepisami art. 993 i następnymi Kodeksu cywilnego – przy obliczaniu zachowku doliczamy: darowizny i zapisy […]

    ZASADA: Przedmiotem zapisu windykacyjnego może być: 1) rzecz oznaczona co do tożsamości; 2) zbywalne prawo majątkowe; 3) przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne; 4) ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności; 5) ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej.   Katalog dopuszczalnych prawnie przedmiotów zapisu windykacyjnego jest zamknięty i nie jest dopuszczalne objęcie tym zapisem […]

  ZASADA: W testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego spadkodawca może postanowić, że oznaczona osoba nabywa przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku (zapis windykacyjny).   Zapis windykacyjny może być uczyniony jedynie w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego. Zapis windykacyjny poczyniony w testamencie wywołuje z chwilą otwarcia spadku skutek rozporządzający. W przypadku gdy przedmiotem zapisu […]

Testament może zostać sporządzony w formie aktu notarialnego. Przepisy dotyczące sporządzenia testamentu w formie aktu notarialnego są sformalizowane i rygorystyczne. Oznacza to, że właśnie ta forma sporządzenia testamentu uważana jest za najpełniej zabezpieczającą rzeczywistą wolę testatora. Przed sporządzeniem aktu notarialnego notariusz ma obowiązek ustalić tożsamość osoby chcącej sporządzić testament. Notariusz nie może sporządzić testamentu jeżeli […]

  ZASADA: Roszczenie z tytułu zapisu przedawnia się z upływem lat pięciu od dnia wymagalności zapisu.   Termin ten odnosi się również do roszczenia odszkodowawczego wynikłego z naruszenia zobowiązania przez obciążonego zapisem. Wskazana zasada dotyczy również dalszego zapisu. Reguła ta uchyla stosowanie innych terminów przedawnienia (np. w przypadku roszczeń o świadczenia okresowe termin przedawnienia wydłużony […]

  ZASADA: Jeżeli przedmiotem zapisu są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do odpowiedzialności obciążonego względem zapisobiercy za wady fizyczne i prawne rzeczy stosuje się odpowiednio przepisy o rękojmi przy sprzedaży. Jednakże zapisobierca może żądać od obciążonego zapisem tylko odszkodowania za nienależyte wykonanie zapisu albo dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych rzeczy takiego samego gatunku wolnych od […]

  ZASADA: Przepisy o powołaniu spadkobiercy, o zdolności do dziedziczenia i o niegodności stosuje się odpowiednio do zapisów.   Odpowiednie stosowanie przepisów o powołaniu spadkobiercy Spadkodawca może w testamencie poczynić jeden lub więcej zapisów zwykłych. Może również ustanowić jeden zapis zwykły na rzecz dwóch lub więcej zapisobierców i wtedy, w braku określenia tego inaczej przez […]

Co to jest zapis? Czym się charakteryzuje? Gdzie go znajdziemy? Spadkodawca może przez rozrządzenie testamentowe zobowiązać: spadkobiercę ustawowego lub testamentowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby (zapis zwykły). Spadkodawca może obciążyć zapisem zwykłym także zapisobiercę (dalszy zapis). W momencie otwarcia spadku po określonym spadkodawcy zastrzeżenie w jego testamencie zapisu zwykłego powoduje powstanie […]

Jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, zapis obciąża ich w stosunku do wielkości ich udziałów spadkowych, chyba że spadkodawca postanowił inaczej. Zasadę tę stosuje się odpowiednio do dalszego zapisu. W przypadku, gdy spadkodawca powoła dwóch lub więcej spadkobierców oraz poczyni zapis zwykły, może on nałożyć obowiązek wykonania zapisu zwykłego: tylko na jednego z tych spadkobierców bądź […]

  W braku odmiennej woli spadkodawcy zapisobierca może żądać wykonania zapisu niezwłocznie po ogłoszeniu testamentu.   Testator może wskazać w testamencie moment, od którego zapisobierca może żądać wykonania zapisu zwykłego, nie może to jednak nastąpić przed otwarciem spadku. Natomiast, jeśli spadkodawca nie postanowi odmiennie w tej kwestii, to zgodnie z art. 970 zd. 1 Kodeksu […]

  ZASADA: Zapisobierca obciążony obowiązkiem wykonania dalszego zapisu może zwolnić się od tego obowiązku także w ten sposób, że dokona bezpłatnie na rzecz dalszego zapisobiercy przeniesienia praw otrzymanych z tytułu zapisu albo przelewu roszczenia o jego wykonanie.   Kodeks cywilny przyznaje zapisobiercy obciążonemu obowiązkiem wykonania dalszego zapisu upoważnienie przemienne, dając mu możliwość zwolnienia się od […]

  ZASADA: Jeżeli przedmiotem zapisu jest rzecz oznaczona co do tożsamości, obciążony zapisem ponosi względem zapisobiercy odpowiedzialność za wady rzeczy jak darczyńca.   W sytuacji gdy przedmiotem zapisu zwykłego jest rzecz oznaczona co do tożsamości, obciążony takim zapisem ponosi w stosunku do zapisobiercy odpowiedzialność za wady rzeczy jak darczyńca. CO OZNACZA, ŻE RZECZ JEST OZNACZONA […]

W braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli spadek […]

  ZASADA: Jeżeli przedmiotem zapisu jest rzecz oznaczona co do tożsamości, do roszczeń zapisobiercy o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również do roszczeń obciążonego zapisem o zwrot nakładów na rzecz stosuje się odpowiednio przepisy o roszczeniach między właścicielem a samoistnym posiadaczem rzeczy.   W przypadku gdy […]

W przypadku braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy, dziedziczą oni w częściach równych. Jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad,które dotyczą podziału spadku między zstępnych spadkodawcy. W braku zstępnych tego […]

  ZASADA: Zapis może być uczyniony pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu.   Spadkodawca może poczynić w testamencie zapis zwykły pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu. Wobec braku poczynienia przez ustawodawcę jakichkolwiek wyłączeń w tym zakresie, przyjmuje się, że wchodzą tu w grę wszelkie rodzaje terminów i warunków, a więc zarówno termin początkowy, jak i […]

  ZASADA: W braku odmiennej woli spadkodawcy zapis rzeczy oznaczonej co do tożsamości jest bezskuteczny, jeżeli rzecz zapisana nie należy do spadku w chwili jego otwarcia albo jeżeli spadkodawca był w chwili swej śmierci zobowiązany do zbycia tej rzeczy.   W przypadku gdy spadkodawca uczyni przedmiotem zapisu zwykłego rzecz oznaczoną co do tożsamości, która nie […]

Spadek to wszelkie prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, które z chwili jego śmierci przechodzą na inne osoby (tzw. sukcesja uniwersalna). Spadek obejmuje zarówno aktywa jak i pasywa. Tworzy odrębna masę majątkową. Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone […]

Kto może być spadkobiercą a kto nie może nim być? Nie może być spadkobiercą: osoba fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku ani osoba prawna, która w tym czasie nie istnieje. Nie dojdzie więc do dziedziczenia osoba fizyczna zmarła wcześniej niż spadkodawca. Uważa się, że nie może być także spadkobiercą osoba fizyczna, która zmarła […]

Małżonek i inne osoby bliskie (mogą to nawet być osoby niepowiązane w sposób formalnoprawny ze spadkodawcą np. konkubent czy wychowanek) spadkodawcy, które mieszkały (niekoniecznie stale, lecz także przez dłuższy czas) z nim do dnia jego śmierci, są uprawnione do korzystania w ciągu trzech miesięcy od otwarcia spadku z mieszkania i urządzenia domowego (meble, wyposażenie mieszkania, […]

Co oznacza tytuł powołania do spadku? Tytuł powołania do spadku oznacza podstawę, na jakiej dochodzimy do dziedziczenia.   Powołanie do spadku wynika z ustawy lub z testamentu – przyjmuje się, że są to jedyne źródła powołania do spadku w polskim prawie, a co za tym idzie nic innego (jak np. umowa dziedziczenia) nie może stanowić […]

Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli: 1) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy (dla ustalenia przez sąd cywilny zaistnienia przesłanki niegodności dziedziczenia w postaci dopuszczenia się przez spadkobiercę umyślnego ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy nie jest konieczne zaistnienie prawomocnego skazania tego spadkobiercy w postępowaniu karnym. W braku takiego wyroku skazującego, sąd w […]

Testament wojskowy możemy sporządzić jedynie: ⦁ w czasie mobilizacji lub wojny albo ⦁ w czasie przebywania w niewoli. Testament wojskowym możemy również sporządzić, gdy Rzeczpospolita Polska nie znajduje się ani w stanie mobilizacji ani w stanie wojny, ale Prezydent naszego kraju – na wniosek Rady Ministrów – zdecyduje o wzięciu przez nasze wojsko udziału w […]

Zgodnie z art. 925 KC nabycie spadku przez spadkobiercę następuje z chwilą otwarcia spadku, czyli z chwilą śmierci spadkodawcy.  Ustawodawca nie stawia tu żadnych dodatkowych wymogów, w tym co do konieczności złożenia przez spadkobiercę oświadczenia w tej kwestii. Nabycie spadku następuje zatem na podstawie powołanego przepisu z chwilą śmierci spadkodawcy z mocy samego prawa, bez […]

Małżonek jest wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione, wymóg ten interpretuje się w taki sposób, że sąd, orzekając w przedmiocie wyłączenia małżonka od dziedziczenia na podstawie art. 940 kc, musi ocenić, czy w danym przypadku wystąpiły wszystkie przesłanki do orzeczenia rozwodu lub separacji, a więc to, czy gdyby hipotetycznie trwała sprawa o rozwód lub separację, to zostałyby one orzeczone.

Dziadkowie spadkodawcy, jeżeli znajdują się w niedostatku i nie mogą otrzymać należnych im środków utrzymania od osób, na których ciąży względem nich ustawowy obowiązek alimentacyjny, mogą żądać od spadkobiercy nieobciążonego takim obowiązkiem środków utrzymania w stosunku do swoich potrzeb i do wartości jego udziału spadkowego. Z niedostatkiem mamy do czynienia, gdy dochody dziadków spadkodawcy uniemożliwiają […]

W razie braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, […]

Polskie prawodawstwo wyróżnia dwie drogi dziedziczenia, dziedziczenie ustawowe i dziedziczenie testamentowe. W przypadku tego pierwszego, o kręgu spadkobierców i wielkości przypadających im udziałów decydują przepisy kodeksu cywilnego. Przy dziedziczeniu testamentowym spadkobierców i przypadający im spadek ustala spadkodawca. W ramach dziedziczenia ustawowego możemy wyróżnić pięć grup spadkobierców. Pierwsza z nich obejmuje dzieci spadkodawcy i małżonka:   […]

Przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym i jego krewnych tak, jakby był dzieckiem przysposabiającego, a przysposabiający i jego krewni dziedziczą po przysposobionym tak, jakby przysposabiający był rodzicem przysposobionego. Przysposobiony nie dziedziczy po swoich wstępnych naturalnych i ich krewnych, a osoby te nie dziedziczą po nim. W wypadku, gdy jeden z małżonków przysposobił dziecko drugiego małżonka, zasady wskazanej […]

Z przysposobieniem niepełnym mamy do czynienia, gdy na żądanie przysposabiającego i za zgodą osób, których zgoda jest do przysposobienia potrzebna, sąd opiekuńczy orzeka, że skutki przysposobienia polegać będą wyłącznie na powstaniu stosunku między przysposabiającym a przysposobionym. Pamiętać należy, iż skutki przysposobienia rozciągają się na zstępnych przysposobionego. Zatem, jeżeli skutki przysposobienia polegają wyłącznie na powstaniu stosunku […]

Przepisów o powołaniu do dziedziczenia z ustawy nie stosuje się do małżonka spadkodawcy pozostającego w separacji. W przypadku, gdy orzeczenie separacji małżonków było już prawomocne w momencie otwarcia spadku po którymś z nich, wówczas pozostały przy życiu małżonek nie będzie należał do kręgu spadkobierców ustawowych po zmarłym. Z kolei, małżonek, który pozostawał w sądownie orzeczonej […]

Z pojęciem zachowku zazwyczaj stykamy się wówczas, gdy po śmierci osoby dla nas bliskiej spodziewaliśmy się uzyskać po niej spadek, a okazało się, że nie dostaniemy nic albo zdecydowanie za mało. W takiej sytuacji należy dowiedzieć się czy przysługuje nam zachowek. Zachowek to instytucja prawa cywilnego, która ma za zadanie chronić najbliższe osoby z kręgu […]

  ZASADA: W przypadku gdy osoba, na której rzecz został uczyniony zapis, nie chce lub nie może być zapisobiercą, obciążony zapisem zostaje zwolniony od obowiązku jego wykonania, powinien jednak w braku odmiennej woli spadkodawcy wykonać dalsze zapisy.   Brak woli lub możliwości bycia zapisobiercą W sytuacji gdy osoba powołana jako zapisobierca zwykły nie chce (np. […]

W przypadku braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku. Dzieci małżonka spadkodawcy, niebędące jednocześnie dziećmi spadkodawcy, a więc pasierbowie spadkodawcy, zostali wprowadzeni do kręgu spadkobierców ustawowych z dniem 28.6.2009 r. na mocy ustawy z […]

Wyróżniamy dwa sposoby stwierdzenia treści testamentu: ⦁ sporządzenie pisma stwierdzającego treść testamentu albo ⦁ zgodne zeznania świadków złożone przed sądem. Pismo sporządza jeden ze świadków testamentu ustnego bądź osoba trzecia (najlepiej jednak, aby pismo takie sporządziła osoba niezainteresowana majątkiem spadkodawcy, dla której to osoby spadkodawca w swoim testamencie ustnym nie przewidział żadnych korzyści) w ciągu […]

Niekiedy po ogłoszeniu testamentu okazuje się, że zawiera on zaskakujące dyspozycje co do przekazania lub podziału majątku spadkodawcy. Wówczas zastanawiasz się dlaczego spadkodawca postąpił w taki sposób. Jesteś zaskoczony i nie dowierzasz, iż spadkodawca mógł w taki sposób rozrządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci. Zadajesz sobie pytanie – czy aby na pewno wszystko jest w […]